Yürütücü İşlevler ve Sosyal - Duygusal Öğrenme

Yürütücü işlevler, belirli bir hedefe ulaşmak için gerekli olan becerileri ifade eden bir kavramdır. Bu beceriler arasında, dürtü kontrolü, dikkati bir noktadan diğerine yönlendirebilme, plan yapabilme, işe/çalışmaya başlayabilme ve aktif belleği kullanabilmek gibi alt beceriler yer almaktadır.

Yürütücü işlevler, davranışlarının sonuçlarını tahmin edebilme, dürtüleri kontrol edebilme, hayal kırıklığı/engellenmişlik duygusu ile baş edebilme, hedefe yönelik davranışı seçebilme, problem çözme gibi sosyal-duygusal öğrenme ile bağlantılı olan becerilerle paralellik göstermektedir. Yapılan birçok araştırma, çocuklardaki sosyal-duygusal öğrenme alanları ile yürütücü işlev alanlarının önemli düzeyde ilişkili olduğunu göstermiştir. Duygu yönetimi, hayal kırıklığı ile baş edebilme, dürtü kontrolü gibi sosyal-duygusal beceri alanlarında zorlanan çocukların yürütücü işlev becerilerinde de zorlandıkları bulunmuştur.

İkinci Adım programı ile çocukların kazanması hedeflenen problem çözme, dürtüleri kontrol etme, duygu yönetimi, hedef belirleme ve uygun adımları tahmin edebilme gibi beceriler, çocukların yürütücü işlevlerinin gelişmesine de katkı sağlamaktadır. Yürütücü işlevlerin ve sosyal-duygusal becerilerin, beynin aynı bölümleri ile ilintili olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda bile, birisinin gelişmesi ile diğerinin gelişebileceğini tahmin etmek zor değildir.

Bir çocuğun günlük hayatı için yürütücü işlevler neden önemlidir? Bir arkadaşıyla problem yaşadığında öfkesini kontrol edebilmesi, ödevlerini adımlara bölüp gerekli zamanı kestirebilmesi, grup ile çalışırken sıra bekleyebilmesi, bir sonraki adımı tahmin edebilmesi, yönergeleri takip edebilmesi, dikkatini sürdürebilmesi gibi daha pek çok alan için önemlidir. Bir çocuğun günlük hayatı için sosyal-duygusal öğrenme neden önemlidir? Dürtülerini kontrol edebilmesi, öfkeli olduğunda hemen tepki vermek yerine durup sakinleşebilmesi, bir problemi çözmek için adımlar üretebilmesi, hayal kırıklığı ile baş edebilmesi, kendisinin ve başkasının duygularını tahmin edebilmesi gibi daha birçok alan için önemlidir. İlk bakışta, iki alanda yer alan becerilerin birbirleri ile ne kadar ilintili ve bir çocuğun günlük hayatı için ne kadar olmazsa olmaz beceriler olduğunu görebiliriz.

Çocukların günlük hayatlarında karşılaştıkları durumlarda birçok becerileri devreye girmektedir. Örneğin; çok çalışmasına rağmen istediği notu alamayan bir çocuk, yaşadığı engellemişlik duygusu ile baş edebilmek için ani tepki vermemek için dürtülerini kontrol edebilmeli, bir sonraki sınav için plan yapabilmeli, geriye dönüp davranış adımlarını gözden geçirebilmelidir. Bu beceriler bize, hem yürütücü işlevler başlığı altında yer alan becerileri hem de sosyal-duygusal becerileri anımsatmaktadır. Daha birçok örnekte yürütücü işlevler ile sosyal-duygusal becerilerin ne kadar iç içe geçtiğini ve dolayısıyla karşılıklı bir etkileşim içinde olduklarını görmek mümkündür. Buradan yola çıkarak İkinci Adım programının kazandırmayı hedeflediği becerilerin, aynı zamanda çocukların yürütücü işlevlerinde bir etkiye de yol açacağını söyleyebiliriz.

Kaynaklar

Riggs, N. R., Jahromi, L. B., Razza, R. P., Dillworth-Bart, J. E., & Mueller, U. (2006). Executive function and the promotion of social-emotional competence. Journal of Applied Developmental Psychology, 27, 300-309.

Yürütücü İşlevler (2010). Günce’l Aylık Bilgi Bülteni, 33 ve 34.

İkinci Adım Pilot Çalışmaları

Merhaba,                         

2008’de İkinci Adım’ın uygulayıcıları olabilmek için aldığımız eğitimle başlayan uzun yolculuğumuzun ilk basamağı tamamlanmak üzere; ilköğretim düzeyi için yaptığımız pilot çalışmalarımız bu sene tamamlanıyor. Bu zamana kadar toplam 3 sınıf düzeyinin  pilot çalışması yapıldı. Pilot sürecini ve pilot çalışmalarının gözlemlediğimiz sonuçlarını paylaşmak bizler için keyifli.  Bir geçiş dönemindeyiz aynen bahar mevsimi gibi;  hem yeni mevsim için heyecanlı hem de bir süreci tamamlıyor olmanın gururu ile...

Pilot Çalışmaların sonuçlarından bahsetmeden önce kısa bir süreç özetinin önemli olduğunu düşündük.  2008 yılında başlayan bu süreçten ve pilot çalışmaların nasıl uygulandığından kısaca bahsetmek istedik. 

Pilot çalışmalarına başlamadan önce

- Tüm ders ve ünite kartlarının Türkçe’ye çevrilmesi, bu çeviriler üzerinden değişimlerin yapılması, Türk kültürüne uymayan öğelerin kadırılması, bir profesyonel çevirmen tarafından çeviri kontrolü ve son halin bir ilköğretim öğretmeni tarafından kontrol edilmesi programın Türkçeleştirilmesinin ilk adımları oldu.

İlk pilot çalışmamız

-2009 yılında ilk pilot çalışmalar 4. sınıf düzeyinde başladı. Pilot çalışmalara başlamadan önce öğretmenlere yönelik eğitim tamamlandı. Sınıf öğretmenlerinin yanında rehber danışmanlar da bu eğitime katıldılar.   Her hafta düzenli olarak yapılan İkinci Adım derslerine süpervizör olarak rehber danışmanlar da katıldı.  Rastgele seçilen bir sınıfın tüm dersleri videoya kayıt edildi.

Haftada bir yapılan İkinci Adım derslerinin yanında;

- Öğretmenlerden geri bildirim almak için 2 ara toplantı düzenlendi.

- Öğrenciler ile ders kartları için fotoğraf çekimlerine yer verildi.

Öğretmenler;

-          Öğrencilerin İkinci Adım deslerine aktif olarak katılmaktan keyif aldıklarını,

-          Verilen örnekler ve durumların evrensel olduğunu,

-          Öğrencilerin arkadaşlarıyla aralarında olan anlaşmazlıklarda, problem çözme adımlarını kullanmaya başladıklarını,

-          Öğrencilerin güçlü duygularını yönetmekte daha başarılı olduklarını,

-          Öğretmenlerine birbirlerini şikâyet etmek yerine, artık öğrencilerin durumu uygun bir biçimde anlatmayı bildiklerini,

-          Dersi dinleme ve derse katılma becerilerinde artış olduğunu belirttiler.

 Yapılan geribildirim toplantısında, rehber danışmanlar da kendilerine başvurunun daha az olduğunu çünkü öğrenci ve öğretmenlerin artık problemleri sınıfta kendi içlerinde halledebildiklerini belirtmişlerdir. 

1 ve 2. sınıfların pilot çalışmaları

Yapılan ilk pilot çalışmanın sonucunda elde ettiğimiz deneyimler ve alınan geri bildirimler doğrultusunda,  2010 yılında 1. ve 2. sınıf pilot çalışmaları için süreç başlatıldı. Yapılan hazırlık aşamaları benzerdi ancak bu kez sürece bir de değerlendirme bölümü eklendi.  Öğrencilere dönemin başında henüz İkinci Adım dersleri başlamadan ve İkinci Adım dersleri tamamlandıktan sonra verilen ve Committee for Children tarafından bu program için özel olarak hazırlanmış bir “Bilgi” Testi’ne yer verildi.  

Yapılan ilk ve son testler karşılaştırıldığında, öğrencilerin;

-          Duygularını belirtmede belirli duygu ifadelerini (iyi ya da kötü hissediyorum yerine; mutlu, üzgün, kızgın, korkmuş vb.) daha fazla kullandıkları,

-          Diğer insanların duygularını anlayabilmek için farklı türde ipuçlarını yakalayabildikleri,

-          Problemleri tarafsız bir şekilde birbirlerini şikâyet etmeden anlatabildikleri,

-          Problemlerini çözmeden önce sakinleşme tekniklerini kullandıkları,

-          Problem çözümünde, alternatif çözüm yollarını da düşünmeye başladıkları,

-          İkinci Adım derslerinde kullanılan günlük dille ilgili kavramları kullanmaya başladıkları belirlendi.

Öğretmenlerden alınan geri bildirimlerde,  aslında İkinci Adım’ın yer verdiği konuların onlar için yeni olmadığı ancak İkinci Adım Programı’nın öğrencilerin sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek için onlara bir araç olduğunu belirtmişlerdir.  

Tüm bu sonuçlar bizi bir kez daha heyecanlandırmaya yetti. Bu sene başlayacak olan 3. ve 5. sınıf pilot çalışmalarında da değerlendirmelere yer vereceğiz.  Onların da sonuçlarını sene sonunda paylaşmak üzere...

İkinci Adım'ın Bloğuna Hoşgeldiniz!

Merhaba,
İkinci Adım’ın artık bir bloğu var. İşte tanıştırıyoruz:

Bu blog neden var?

Verecek çok haber, söylenecek çok söz, paylaşılacak çok heyecanımız var. O yüzden artık bu blog var…

Peki bu blogda neler var?

Çocuklar var öncelikle. Onların yaşadıkları var. Sosyal ve duygusal öğrenme ile şiddet hakkında kitaplar, araştırmalar, yazılar var.

Okudukça bizi heyecanlandıran haberler, bilmediğimiz, bilip de unuttuğumuz bilgiler, İkinci Adım hakkındaki son haber ve gelişmeler var.

İkinci Adım ile yeni tanışanlar için kısaca….
İkinci Adım çocukların sosyal duygusal gelişimlerini destekleyen ve bunu yaparken okul ortamında şiddeti önlemeyi hedefleyen bir program.  Erken çocukluk döneminden 5.sınıfın sonuna kadar farklı içeriklerle hazırlanmış, yapılandırılmış bu program 26 ülkede uygulanıyor.

Sınıf öğretmenlerinin uyguladığı bu program ile çocukların empati, dürtü kontrolü, problem çözme ve öfke yönetimi becerilerinin geliştirilmesi hedefleniyor.

Programın yapılandırılmış içeriği, renkli resimli ders kartları, çocukların hayatlarında karşılarına çıkabilecek senaryoları ile İkinci Adım programı sınıftaki tüm çocukların becerilerini geliştirmeyi hedefliyor.

Daha çok bilgi için buraya bir tık

İkinci Adım’ı bilenler için kısaca…

Bloğumuz sosyal duygusal öğrenme ve şiddet konularıyla ilgili herkese açık. Bilgi ve tecrübelerinizi bizimle paylaşabilir, önerilerinizi iletebilir, merak ettiklerinizi sorabilirsiniz. Bir sonraki yazımızda İkinci Adım pilot çalışmalarının içeriğine ve bulgularına yer vereceğiz.

İkinci Adım’ın bloğuna tekrar hoş geldiniz!